مقدمه
فوتبال، ورزشی است که لحظات آن می‌تواند تا ابد در حافظه‌ی میلیون‌ها نفر باقی بماند. اما در میان تمامی صحنه‌ها ـ از گل‌های تماشایی گرفته تا مهارهای خارق‌العاده ـ هیچ‌چیز به اندازه‌ی ضربات پنالتی با اعصاب، هیجان و تاریخ گره نخورده است. پنالتی‌ها گاهی پایان‌بخش ۱۲۰ دقیقه‌ی نفس‌گیر هستند و گاهی در جریان بازی به صحنه‌هایی پر از جنجال تبدیل می‌شوند. یک ضربه از فاصله‌ی یازده متری می‌تواند قهرمانی یک تیم را تضمین کند یا رؤیای ملتی را به باد دهد.
در طول تاریخ فوتبال، پنالتی‌های بسیاری زده شده‌اند؛ بعضی با آرامش و دقتی مثال‌زدنی، و بعضی با اضطراب و اشتباهاتی فراموش‌نشدنی. اما تنها تعداد کمی از آن‌ها به سطحی از حاشیه، اهمیت و تاریخ‌سازی رسیده‌اند که تا سال‌ها در رسانه‌ها و ذهن طرفداران باقی مانده‌اند. در این مقاله به سراغ 5 پنالتی پر حاشیه و فراموش نشدنی فوتبال می‌رویم که هر یک به شکلی تاریخ‌ساز شدند؛ برخی به دلیل اشتباه فاحش، برخی به خاطر خلاقیت بی‌سابقه و بعضی به علت فشار روانی و بار ملی که بر دوش بازیکن بود.
۱. روبرتو باجو – فینال جام جهانی ۱۹۹۴ (ایتالیا – برزیل)
لحظه‌ای که یک ملت فرو ریخت
وقتی صحبت از پنالتی‌های پرحاشیه تاریخ می‌شود، اولین تصویری که به ذهن بسیاری خطور می‌کند، شوت روبرتو باجو در فینال جام جهانی ۱۹۹۴ آمریکا است. دیداری که بین ایتالیا و برزیل برگزار شد، پس از ۱۲۰ دقیقه به تساوی بدون گل کشیده شد و سرنوشت قهرمان جهان باید در ضربات پنالتی مشخص می‌شد.
باجو، ستاره‌ی بی‌چون‌وچرای ایتالیا در آن تورنمنت بود. او با گل‌های حساسش تیمش را تا فینال رسانده بود و همه انتظار داشتند که نقطه‌ی اوج نمایش خارق‌العاده‌اش در جام جهانی همین ضربه آخر باشد. اما حقیقت برعکس رقم خورد.
وقتی او پشت توپ ایستاد، سکوتی سنگین ورزشگاه را فرا گرفت. یک ملت پشت تلویزیون‌ها منتظر بود. این یکی از صحنه‌هایی است که در بین 5 پنالتی پر حاشیه و فراموش نشدنی فوتبال جای دارد. اما شوت او به‌طرز ناباورانه‌ای از بالای دروازه گذشت. توپ به آسمان رفت و ایتالیا فرصت قهرمانی را از دست داد. برزیل جام را بالای سر برد و تصویر باجوی سر به زیر با موی دم‌اسبی معروفش به یکی از ماندگارترین عکس‌های تاریخ ورزش تبدیل شد.
واکنش‌ها و پیامدها
رسانه‌های ایتالیایی این ضربه را «نقطه‌ی سیاه فوتبال ایتالیا» نامیدند.
فشار روانی باجو آن‌قدر زیاد بود که خودش بعدها گفت: اگر می‌توانستم یک لحظه از زندگی‌ام را پاک کنم، همان ضربه بود
از نظر فنی هم تحلیل‌گران گفتند که او بیش از حد روی قدرت ضربه تمرکز کرد و کنترل لازم را از دست داد.
این پنالتی هنوز هم نمونه‌ای کلاسیک از بار روانی فوق‌العاده روی بازیکن در لحظات حساس است.
۲. گرت ساوتگیت – یورو ۱۹۹۶ (انگلیس – آلمان)
پنالتی که مربی آینده را ساخت
یورو ۱۹۹۶ در خاک انگلیس برگزار شد و تیم میزبان رؤیای بزرگی داشت: قهرمانی در خانه. آن‌ها تا مرحله نیمه‌نهایی پیش رفتند و در مقابل آلمان قرار گرفتند. بازی پس از ۱۲۰ دقیقه با نتیجه ۱-۱ مساوی شد و ضربات پنالتی تعیین‌کننده شدند.
انگلیسی‌ها معمولاً تاریخ خوبی در پنالتی‌ها نداشتند و این بار هم تاریخ تکرار شد. این یکی از لحظاتی است که در 5 پنالتی پر حاشیه و فراموش نشدنی فوتبال ثبت شده است. در حالی که هر دو تیم تا ضربه ششم گلزنی کرده بودند، نوبت به گرت ساوتگیت رسید؛ مدافعی که کمتر کسی انتظار داشت پنالتی‌زن باشد. او ضربه را ضعیف زد و آندریاس کوپکه، دروازه‌بان آلمان، توپ را مهار کرد.
آلمان با گل بعدی‌اش به فینال رفت و انگلیس در خانه حذف شد. ساوتگیت به چهره‌ای منفور در آن روزها تبدیل شد، اما سال‌ها بعد سرمربی تیم ملی انگلیس شد و همین تجربه‌ی تلخ الهام‌بخش او در مدیریت بحران‌های تیمش گردید.
واکنش‌ها و پیامدها
رسانه‌ها تیتر زدند: یک ملت سقوط کرد
هواداران انگلیس بارها ساوتگیت را مورد تمسخر قرار دادند، حتی تبلیغات تلویزیونی طنز با او ساخته شد.
اما این پنالتی تلخ بعدها به بخشی از داستان شخصی او تبدیل شد و وقتی در جام جهانی ۲۰۱۸ انگلیس با مربیگری او توانست در ضربات پنالتی پیروز شود، رسانه‌ها نوشتند: «ساوتگیت بالاخره طلسم را شکست.»
این پنالتی نشان می‌دهد که حتی یک لحظه شکست می‌تواند آینده‌ی فردی را به‌طور کامل تغییر دهد.
۳. زین‌الدین زیدان – فینال جام جهانی ۲۰۰۶ (فرانسه – ایتالیا)
یک پاننکای تاریخی
زیدان، اسطوره‌ی فرانسوی‌ها، در آخرین بازی حرفه‌ای‌اش در جام جهانی ۲۰۰۶ مقابل ایتالیا قرار گرفت. در همان دقایق ابتدایی مسابقه، فرانسه صاحب پنالتی شد. زیدان توپ را برداشت و همه انتظار داشتند او ضربه‌ای مطمئن بزند. اما او کاری کرد که کسی انتظارش را نداشت.
زیدان با خونسردی کامل توپ را به سبک پاننکا (چیپ آرام به وسط دروازه) زد. این ضربه یکی از لحظاتی است که در 5 پنالتی پر حاشیه و فراموش نشدنی فوتبال جای دارد. توپ به آرامی از بالای سر بوفون رد شد و به تیرک افقی خورد و وارد دروازه شد. صحنه‌ای که همگان را شگفت‌زده کرد: در فینال جام جهانی، در آخرین بازی عمر فوتبالی‌اش، زیدان با این ریسک بزرگ تاریخ‌ساز شد.
چرا پرحاشیه بود؟
بسیاری معتقد بودند که چنین ریسکی در فینال جام جهانی نوعی «غرور» یا حتی «دیوانگی» بود.
اگر توپ گل نمی‌شد، احتمالاً کل میراث فوتبالی زیدان زیر سؤال می‌رفت.
جالب این‌که همان بازی با اخراج او به دلیل ضربه‌ی سر معروف به ماتراتزی به پایان رسید و صحنه‌ی پنالتی‌اش در تضاد کامل با پایان تلخ کارنامه‌اش قرار گرفت.
این ضربه هنوز هم یکی از خاص‌ترین لحظات تاریخ جام جهانی است؛ ترکیبی از نبوغ، شجاعت و جنجال.
۴. لیونل مسی و لوئیس سوارز – پنالتی پاس‌کاری (بارسلونا – سلتاویگو ۲۰۱۶)
خلاقیت یا بی‌احترامی؟
در فوریه‌ی ۲۰۱۶، بارسلونا در نوکمپ به مصاف سلتاویگو رفت. وقتی بارسا صاحب پنالتی شد، همه منتظر بودند که لیونل مسی پشت توپ بایستد و گلزنی کند. اما اتفاقی افتاد که همه را شوکه کرد.
مسی به جای شوت مستقیم، توپ را به جلو پاس داد و لوئیس سوارز با دویدن آن را وارد دروازه کرد. حرکتی که شبیه پنالتی معروف یوهان کرایف در دهه ۷۰ بود. این صحنه باعث شد تا رسانه‌ها و هواداران فوتبال در دنیا دو دسته شوند:
عده‌ای آن را نشانه‌ای از خلاقیت، هماهنگی و نبوغ دانستند.
عده‌ای دیگر گفتند این کار نوعی بی‌احترامی به حریف و حتی «تمسخر فوتبال» بود.
بازتاب‌ها
رسانه‌های اسپانیا از جمله مارکا و آس تیتر زدند: «پنالتی مسی، فوتبال یا سیرک؟»
یوفا واکنشی منفی نشان نداد و اعلام کرد که از نظر قانونی مشکلی نداشته است.
این حرکت به یک ترند جهانی تبدیل شد و در شبکه‌های اجتماعی میلیون‌ها بار دیده شد.
این پنالتی پرحاشیه نشان داد که حتی در قرن ۲۱ هم می‌توان با یک حرکت ساده دنیا را شگفت‌زده کرد.
۵. آندره‌آ پیرلو – یورو ۲۰۱۲ (ایتالیا – انگلیس)
آرامش در میانه‌ی طوفان
یورو ۲۰۱۲، مرحله یک‌چهارم نهایی، بازی میان ایتالیا و انگلیس به ضربات پنالتی کشیده شد. انگلیس شروع خوبی داشت و جو سنگینی علیه ایتالیا ایجاد شد. در این شرایط، نوبت به آندره‌آ پیرلو رسید.
پیرلو که به آرامش و تکنیکش معروف بود، در حالی که تیمش عقب بود، با یک ضربه‌ی پاننکا توپ را آرام به وسط دروازه فرستاد؛ این صحنه به یکی از 5 پنالتی پر حاشیه و فراموش نشدنی فوتبال تبدیل شد. جو مسابقه به کلی عوض شد و از آن لحظه به بعد، اعتمادبه‌نفس به تیم ایتالیا بازگشت و آن‌ها در نهایت پیروز شدند.
چرا تاریخی شد؟
در شرایطی که همه انتظار داشتند او ضربه‌ای محکم بزند، این آرامش مثال‌زدنی نشانه‌ی قدرت ذهنی فوق‌العاده پیرلو بود.
بسیاری معتقدند همین یک پنالتی مسیر بازی را تغییر داد.
این صحنه به نمادی از شخصیت فوتبالی پیرلو تبدیل شد: خونسرد، نابغه و متفاوت.
جمع‌بندی
پنالتی‌ها چیزی بیش از یک ضربه‌ی ساده هستند. آن‌ها میدان نبرد روانی، تاکتیکی و حتی فرهنگی‌اند. پنج پنالتی‌ای که بررسی کردیم، هرکدام به شکلی تاریخ‌ساز شدند:
باجوی ۱۹۹۴ یادآور سنگینی مسئولیت و تلخی شکست است.
ساوتگیت ۱۹۹۶ نشان داد که چگونه یک لحظه می‌تواند آینده‌ی فردی را تغییر دهد.
زیدان ۲۰۰۶ ترکیبی از نبوغ و جنجال بود.
مسی و سوارز ۲۰۱۶ مرزهای خلاقیت را جابه‌جا کردند.
پیرلو ۲۰۱۲ نمونه‌ای از آرامش در فشار شدید بود.
این پنالتی‌ها ثابت می‌کنند که در فوتبال، یازده متر می‌تواند به اندازه‌ی هزاران کیلومتر داستان و تاریخ در دل خود داشته باشد.
صحبت پایانی
خب رفقای فوتبالی
دیدیم که یک توپ روی نقطه‌ی پنالتی چطور می‌تواند همه‌چیز را زیر و رو کند؛ از قهرمانی‌ها گرفته تا اشک‌های تلخ شکست. بعضی از این ضربات پنالتی تا همیشه در ذهنمان می‌مانند، نه فقط به خاطر نتیجه، بلکه به دلیل بار روانی، حاشیه‌ها و داستان‌هایی که پشتشان نهفته است.
ما در این مقاله 5 پنالتی پر حاشیه و فراموش نشدنی فوتبال را مرور کردیم، اما واقعیت این است که فوتبال پر از چنین لحظات ناب است و شاید هر تورنمنت یک پنالتی جدید به تاریخ اضافه کند.
امیدواریم از این سفر کوتاه در میان لحظات تاریخ‌ساز فوتبال لذت برده باشید. مثل همیشه، ما در بت‌لند۹۰ همراه شما هستیم تا فوتبالی‌ترین خاطرات را زنده نگه داریم.
با احترام: تیم مجله خبری بت لند90
